– verlossing uit de val? –
We spelen, we spelen zo goed, iedereen is onder de indruk. Wij zijn het! Met onze uitstraling, met onze kleding, met onze merken – merken die voor ons gemaakt zijn, designers die ons begrijpen. Maar … het kan altijd nog beter, mooier, specialer, sprankelender. We moeten blijven opletten, het is werken voor een mooie positie, maar nog zwaarder om er te blijven. De druk is hoog, maar we kunnen het. We stijgen van kracht naar kracht. We zitten er boven op.
Maar dan opeens … is er de twijfel. Eerst merk je het nauwelijks. Ach, denk je, het kan niet altijd meezitten; komt wel goed. En zo niet, doe ik er toch nog een schepje bovenop? Of zijn het de tijden die veranderen, of … het kan toch niet dat men op me uitgekeken is? Het is toch geen tijd mezelf her uit te vinden?
Een keer gebeurt het: de barstjes, het verlies van controle, de veranderende blikken (of denk ik dat alleen maar?), de vermoeidheid (dat had ik toch vroeger nooit?) en de ‘ik heb even geen zin’ antwoorden.
Het kan toch niet dat ik ergens gefaald heb, mijn knikkers verspeeld heb, het tijd wordt – mijn God nee – om het rustiger aan te doen?
Daar sta je dan – alleen, helemaal alleen. Je probeert je zegeningen te tellen en jezelf te vertellen dat er veel is om dankbaar voor te zijn. ‘Mijn God, ik lijk mijn moeder wel!’ Hoe kan je je zo alleen voelen, zo alleen na zoveel succes. Waar is het mis gegaan?
Waar zullen we voor kiezen: burn-out, chronisch vermoeidheidssyndroom, depressie of eindeloze zieligheid in de slachtofferrol? Een vlucht in de klauwen van de farmaceutische industrie? ‘Ik weet het, ik moet het niet doen: geen pillen.’ De dokter zegt: ‘Het is maar tijdelijk en het verzacht de pijn (mothers little helper)’.
Waar is het fout gegaan? Waar heb ik een afslag gemist? Waar komen al die tranen vandaan? Waarom is er niemand die me kan helpen? Waarom ben ik zo alleen – ik voel me zo ontzettend alleen. Wat heb ik fout gedaan? Ik stond aan het roer van mijn leven en kon alles aan. Waarom is het nu zo anders?
Al dat gespeel, al die zachte manipulaties waardoor ik altijd mijn zin kreeg, al die mooie dingen, waar hebben die me gebracht? 1 Iedereen streeft me nu voorbij. ‘Ach, wacht maar’ denk je nog desperaat.
“Je moet er maar mee leren leven”. Wie wil daar nou mee leven? Wat dan, wat dan, wat dan? Een cursus, een hobby, een praatgroepje, toch maar sport?
Na zoveel cursussen heb je van alles in jezelf ontdekt – heel waardevol en rustgevend – maar voel je jezelf nog steeds alleen. Waarom heeft het de kern van het probleem niet geraakt?
De diepe overtuigingen zitten er nog steeds, de twijfels, het gevoel gefaald te hebben, de onzekerheid over je zelf.
Hoe zit dat toch met mezelf? Wie is dat zelf? Ik heb zo mijn best gedaan om een sterk zelf, een succesvol zelf, een sprankelend zelf op te bouwen. En kijk waar ik nu zit, nu mee zit: een waardeloos zelf? Ik weet het niet meer. Ik kan alleen nog huilen, heel veel huilen.
Waar is het allemaal voor? Wat is de bedoeling? Wat is het inzicht wat ik nodig heb? Wat is de zin van alles?
En dan …. dan zegt iemand: ‘maar dat ben jij niet!’
Zolang je er in gelooft zolang is het waar, is het werkelijkheid, jouw werkelijkheid. Je hebt een constructie gemaakt, een schitterende creatie en die heb je ‘ik’ genoemd. En je bent, net zoals iedereen, in die ‘ik’ gaan geloven. Dat ben ‘ik’ en zo ga ‘ik’ worden.
En je leert, je werkt, je oefent, je gelooft … en het wordt wat, je ‘ik’ wordt wat. Je kunt je ‘ik’ spelen, je ‘ik’ laten voelen, je ‘ik’ laten denken. Je kunt het van alles laten doen.
Het is een geweldige uitvinding, dat ‘ik’. Het werkt en als vrouw kun je het alles laten spelen wat je maar wilt. Niemand ziet dat je speelt, niemand merkt dat er een leegte achter je woorden schuil gaat, een eenzaamheid. Zelfs jij weet het niet.
En dan zit je in de val, de val van je eigen creatie, de val van je ‘ik’. Je weet niet wat het is om niet te spelen. Je bent zo opgegaan in je spel dat je jezelf bent vergeten, alleen je ‘ik’ bestaat nog.
Is het misschien daar fout gelopen, is het daar mis gegaan? Heb ik mezelf in de steek gelaten, achter gelaten? Voel ik me daarom eenzaam, ongelukkig, ontroostbaar? Blijf ik daarom huilen?
Als de tranen op zijn, zie je: ik ben niet alleen… 2
Voetnoten 2012 en 2024
- Film: Stop Making Sense, song Once in a lifetime – Talking Heads (1984)
↩︎ - Wat is er gebeurd? Als je tranen op zijn, breekt je constructie en de illusie van je constructie, en ligt de weg vrij terug naar je ware zelf. In je constructie ligt de eenzaamheid besloten, simpelweg omdat jij je constructie niet bent. Je hebt de constructie opgebouwd als een huis, maar zoals je je huis niet bent, ben je je constructie niet.
Je ware zelf is naar de achtergrond gedrukt vanaf de eerste dag. Door je opvoeding, je familie, je school, je vrienden, de maatschappij. Op de plaats van je ware zelf heb je je constructie gebouwd.
Nadat je constructie haar hoogtepunt heeft bereikt, begint het verval waardoorheen je eenzaamheid steeds helderder gaat schijnen. Je verdriet en je wanhoop kunnen je constructie op termijn breken. Erna ligt de weg naar de ontdekking van je originele zelf open en is de eenzaamheid overwonnen. Je kunt nooit alleen zijn met je echte zelf.
↩︎